Tadeusz Zaremba

---

Życiorys

Tadeusz Zaremba urodził się jako syn Romana Jeremiasza Zaremby oraz Janiny Kadzikiewicz. Dzieciństwo spędził w Pruszkowie, a od roku 1945 jego miejsce zamieszkania to Toruń. To właśnie tam, w 1958 roku, zakończył naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki. W latach 1959–1965 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, koncentrując się na technologii i technikach sztuk plastycznych. 30 czerwca 1965 roku obronił pracę magisterską pt. „Badania nad metodami impregnacji drewna niepolichromowanego roztworami żywic epoksydowych” w Katedrze Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa, prowadzonej przez profesorów Leonarda Torwirta oraz Wiesława Domasłowskiego, otrzymując ocenę bardzo dobrą. Po zdaniu egzaminu magisterskiego z wynikami również na poziomie bardzo dobrym, uzyskał dyplom ukończenia studiów wyższych 2 lipca 1965 roku.

Tadeusz był współzałożycielem i pierwszym kierownikiem Klubu Związków Twórczych „Azyl” w Toruniu. W latach 1965–1966 pełnił funkcję konserwatora w PPKZ w Gdańsku, gdzie zajmował się pracą w oddziale toruńskim. Przez dwa lata, w okresie 1966-1968, prowadził prywatną praktykę konserwatorską, po czym w 1968 roku przeniósł się do Płocka, gdzie rozpoczął pracę jako asystent konserwatorski w Muzeum Mazowieckim, z dniem 1 lutego tego roku. Dzięki stypendium zdobytemu w Instituto Centrale Restauro di Roma we Włoszech podejmował działania, które poszerzały jego wiedzę oraz umiejętności.

W swojej karierze Tadeusz Zaremba wykorzystywał nabytą wiedzę w różnorodnych projektach wystawienniczych. Od 1969 do 1973 roku w Płocku zaprojektował aranżacje wnętrz m.in. dla Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki „Ruch”, kawiarni „Nowoczesna”, restauracji „Piastowska”, kawiarni hotelu „Petropol”, krytej pływalni oraz sklepów na ul. Jachowicza i Kolegialnej. Od sierpnia 1973 do stycznia 1976 roku pełnił rolę wicedyrektora Muzeum Mazowieckiego w Płocku, po czym na własną prośbę został mianowany kierownikiem muzealnej pracowni konserwatorskiej. W latach 1973-1974 podjął studia podyplomowe z zakresu organizacji i zarządzania. Jako dyrektor Muzeum Mazowieckiego od lipca 1977 do listopada 2004 roku, wyróżniono go w 1990 roku Indywidualną Specjalną Nagrodą I stopnia od MKiS za „Najciekawsze wydarzenie Muzealne Roku” oraz w 1993 roku za całokształt działalności w upowszechnianiu kultury.

Po zakończonej pracy w roli dyrektora, został głównym konserwatorem tego muzeum do 15 maja 2005, kiedy to przeszedł na emeryturę. W latach 1996-2002 zasiadał w Prezydium Stowarzyszenia Związku Muzeów Polskich. W 1997 roku rozpoczął również pracę jako wykładowca w Szkole Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku, kształcąc studentów na kierunku historia sztuki. Od 1999 roku był członkiem Stowarzyszenia Marynistów Polskich.

W latach 1983 oraz 1993 roku uzyskał uprawnienia rzeczoznawcy Ministerstwa Kultury i Sztuki w zakresie konserwacji dzieł sztuki, a swoje kompetencje w tej dziedzinie potwierdził również w 2009 roku, stając się rzeczoznawcą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie opieki nad zabytkami.

Podczas swojej pracy w Muzeum Mazowieckim w Płocku, Tadeusz Zaremba był autorem ponad 200 wystaw w Polsce oraz za granicą, m.in. w Niemczech, Austrii, Czechach i Włoszech. Dla wielu z nich był pomysłodawcą lub kuratorem, zajmując się także opracowaniem szaty graficznej związanych z nimi publikacji oraz aranżacjami plastycznymi. Aktywnie tworzył również malarstwo sztalugowe, biorąc udział w ponad 100 wystawach zbiorowych oraz 12 indywidualnych. Ostatnie lata jego życia koncentrowały się głównie na tematyce morza, którą pasjonował się szczególnie podczas dwóch pełnomorskich rejsów w 2006 oraz 2009 roku, odpowiednio po Morzu Egejskim oraz Karaibskim.

Tadeusz Zaremba zmarł 12 grudnia 2013 roku i spoczął na cmentarzu komunalnym Agrykola w Elblągu, w sektorze 5, rzędzie 3, grób nr 8.

Ważniejsze realizacje konserwatorskie

W ciągu swojej kariery, Tadeusz Zaremba zrealizował wiele istotnych projektów konserwatorskich, które w znaczący sposób przyczyniły się do zachowania dziedzictwa kulturowego. W 1965 roku podjął się konserwacji polichromii ściennych w kościele parafialnym w Zakrzewie Złotowskim, co stanowiło ważny krok w odbudowie i ochronie tej historycznej budowli.

W kolejnych latach, w okresie 1965–1966, pracował nad konserwacją obiektów w ramach PP PKZ Gdańsk oddziału w Toruniu, co wpłynęło na jakość i estetykę wielu zabytków w regionie. W 1966 roku odkrył i przeprowadził konserwację gotyckich malowideł ściennych w nawie głównej kościoła NMP w Toruniu, dodając tym samym cenny element do kontekstu historycznego tej świątyni.

Między 1966 a 1967 rokiem skoncentrował się na konserwacji XVIII wiecznego obrazu olejnego Matki Boskiej z klasztoru w Mogilnie, a w 1971 roku pracował w zespole konserwującym malowidła ścienne w kościele św. Anny w Wilnie, co potwierdza jego rozległe umiejętności w tej dziedzinie.

Od 1968 do 1973 roku Zaremba wykonywał konserwację obiektów ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku, co obejmowało wiele różnorodnych dzieł sztuki. W 1984 roku zajął się konserwacją XVI wiecznej rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem, która znajdowała się w Muzeum Diecezjalnym w Płocku. W tym samym roku przeprowadził także konserwację XVII wiecznego obrazu „Opłakiwanie Chrystusa” (kopia wg van Dycka) z tego samego muzeum, co dowodzi jego myśli przewodniej w dbałości o monumentalne dziedzictwo artystyczne.

Ważniejsze publikacje

Tadeusz Zaremba znacząco przyczynił się do rozwoju badań w dziedzinie muzealnictwa oraz konserwacji dzieł sztuki. Jego prace odzwierciedlają nie tylko jego pasję, ale także głęboką wiedzę na temat metod konserwatorskich. Oto niektóre z jego ważniejszych publikacji:

• Tadeusz T. Zaremba, Badania nad metodami impregnacji drewna niepolichromowanego roztworami żywicy epoksydowej [djvu], „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo.”, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 3 (28), Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Oddział w Poznaniu, 1968, s. 237, ISSN 0563-9506 [dostęp 2024-03-17];
• Tadeusz T. Zaremba, 160 lat muzealnictwa w Płocku, „Biuletyn Informacyjny Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków”, 142, Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, 1981, s. 100-102;
• Tadeusz T. Zaremba, Powstanie katalogu naukowego zbiorów w Muzeum Mazowieckim w Płocku, „Biuletyn Informacyjny Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków”, 148, Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, 1983, s. 101-106;
• Tadeusz T. Zaremba, Uwagi na temat skuteczności działania instalacji osuszającej elektroosmotycznej zainstalowanej w Zamku Książąt Mazowieckich w Płocku, „Biuletyn Informacyjny Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków”, 148, Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, 1983, s. 110-111;
• Tadeusz T. Zaremba, Działalność Muzeum Mazowieckiego w Płocku na tle innych placówek muzealnych w latach 1976-1982, „Biuletyn Informacyjny Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków”, 150, Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, 1983, s. 90-108;
• Tadeusz T. Zaremba, Gabinet Numizmatyczny Muzeum Mazowieckiego w Płocku [PDF], „Muzealnictwo”, 30, 1986, s. 39-43, ISSN 0464-1086 [dostęp 2024-03-17];
• Tadeusz T. Zaremba, Działalność merytoryczna w latach 1973-1980 oraz aktualny stan organizacyjny Muzeum Mazowieckiego w Płocku [PDF], „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, 11, Płock: Muzeum Mazowieckie, 1986, s. 7-62, ISSN 0137-3315 [dostęp 2020-04-21];
• Tadeusz T. Zaremba, Wystawy czasowe organizowane przez Muzeum Mazowieckie w Płocku w latach 1973-1980 [PDF], „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, 11, Płock: Muzeum Mazowieckie, 1986, s. 63-75, ISSN 0137-3315 [dostęp 2020-04-21];
• Tadeusz T. Zaremba, Kazimierz Askanas – mecenas sztuki [PDF], „Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, 43 (1/174), Płock: Towarzystwo Naukowe Płockie. Komisja Badań nad Powstaniem i Rozwojem Płocka, 1998, s. 41-43, ISSN 0029-389X [dostęp 2024-03-17];
• Tadeusz T. Zaremba, The art of Felix Tuszyński presented by Tadeusz Zaremba, Andrzej A. Dorobek (tłum.), Płock: Muzeum Mazowieckie, 2000, ISBN 83-913773-0-X. Brak numerów stron w książce;
• Tadeusz T. Zaremba, Reforma muzealnictwa widziana przez pryzmat samorządności [PDF], „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, 18, Płock: Muzeum Mazowieckie, 2002, s. 199-207, ISSN 0137-3315 [dostęp 2020-04-21];
• Tadeusz T. Zaremba, Kolekcja secesji w Muzeum Mazowieckim w Płocku. Koncepcja i budowanie kolekcji – jej europejska ranga i możliwości rozwoju, [w:] Ewa E. Siurawska (red.), Muzea regionalne w Polsce: Historia i współczesność. Materiały sesji zorganizowanej w 180 rocznicę powstania muzeum w Płocku przez Szkołę Wyższą im. Pawła Włodkowica w Płocku, Muzeum Mazowieckie w Płocku i Zarząd Główny Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w dniach 17-18 października 2001 r., Muzeum Mazowieckie w M. Płocku, Płock: Wydawnictwo Naukowe Novum, 2002, s. 81-88, ISBN 83-88193-82-1;
• Tadeusz T. Zaremba, O sztuce artystów płockich żydowskiego pochodzenia słów kilka, „Zeszyty Historyczne / Koło Historyczne przy Publicznym Gimnazjum w Bodzanowie”, 2004. Brak numerów stron w czasopiśmie;
• Tadeusz T. Zaremba, Polska biżuteria i dekoracyjne przedmioty. Dwa tysiące lat dekoracyjnego złotnictwa: najbardziej prestiżowe działanie wystawiennicze w historii Muzeum Mazowieckiego w Płocku [wystawa w Arezzo we Włoszech] [PDF], „Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, 51 (4/209), Płock: Towarzystwo Naukowe Płockie. Komisja Badań nad Powstaniem i Rozwojem Płocka, 2006, s. 34-36, ISSN 0029-389X [dostęp 2020-04-21];
• Tadeusz T. Zaremba, Pracownia konserwatorska w muzeum regionalnym, zło konieczne, unikalny problem czy szansa do wykorzystania, [w:] Dorota D. Folga-Januszewska (red.), Konserwacja zapobiegawcza w muzeach: materiały z konferencji zorganizowanej przez Polski Komitet Narodowy ICOM oraz Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków przy współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Muzeum Narodowym w Warszawie, 6-7 listopada 2007, Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków: Polski Komitet Narodowy ICOM, ISBN 978-83-924636-8-9. Brak numerów stron w książce;
• Tadeusz T. Zaremba, ,,Akt” – nieznany obraz Jacka Malczewskiego [PDF], „Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, 56 (1/226), Płock: Towarzystwo Naukowe Płockie. Komisja Badań nad Powstaniem i Rozwojem Płocka, 2011, s. 22-24, ISSN 0029-389X [dostęp 2020-04-21];
• Tadeusz T. Zaremba, Anioły z australijskiego buszu – tekst w katalogu wystawy malarstwa i rysunku Danuty Michalskiej, Płock: Płocka Galeria Sztuki, 2012. Brak numerów stron w książce.

Wspólnie z Wiesławem Domasłowskim Tadeusz T. Zaremba również zrealizował badania dotyczące ustalenia optymalnych warunków impregnacji drewna roztworami żywic epoksydowych. Publikacja nosi tytuł „Badania nad ustaleniem optymalnych warunków impregnacji drewna roztworami żywic epoksydowych [djvu]”, opublikowana w „Zeszytach Naukowych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo.”, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 3 (28), Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Oddział w Poznaniu, 1968, s. 215-228, ISSN 0563-9506 [dostęp 2024-03-17].

Nagrody i wyróżnienia

Tadeusz Zaremba, uznawany za znaczącą postać w dziedzinie konserwacji, zdobył liczne nagrody i wyróżnienia, które potwierdzają jego wkład w kulturę i sztukę.

• 1973 nagroda Prezydenta Miasta Płocka za działalność konserwatorską,
• 1988 nagroda II stopnia Wojewody Płockiego za całokształt działalności,
• 1990 nagroda I stopnia Ministra Kultury i Sztuki za najciekawsze muzealne wydarzenie roku,
• 1993 nagroda Ministra Kultury i Sztuki za całokształt działalności w upowszechnianiu kultury,
• 1996 dyplom Ministra Kultury i Sztuki za zasługi w upowszechnianiu kultury.

Odznaczenia i wyróżnienia

Tadeusz Zaremba, w ciągu swojej kariery, zdobył liczne odznaczenia i wyróżnienia, które są świadectwem jego wkładu w rozwój kultury oraz opiekę nad miejscami pamięci.

• 1975 Złota Odznaka „Za zasługi dla województwa warszawskiego”,
• 1976 Srebrny Krzyż Zasługi,
• 1977 Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”,
• 1980 Odznaka Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej,
• 1983 Złota Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”,
• 1983 Złoty Krzyż Zasługi,
• 1984 Odznaka „Za zasługi dla województwa płockiego”,
• 1984 Medal „40-lecia PRL”,
• 1986 Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• 1989 Srebrny Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”,
• 1993 Złoty Krzyż Zasługi (po raz drugi),
• 1996 Medal „Zasłużony dla Płocka”,
• 1997 Order Świętego Stanisława z Gwiazdą II klasy,
• 1998 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 2000 Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza”,
• 2005 Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.

Upamiętnienie

W 2024 roku w Muzeum Mazowieckim w Płocku miała miejsce niezwykła wydarzenie – otwarcie wystawy monograficznej poświęconej Tadeuszowi Zarembie, który żył w latach 1940–2013.

---

Oceń: Tadeusz Zaremba

---