Jerzy Fedorowicz (1928–2018)

---

Twórczość

Jerzy Fedorowicz, artysta znany z głębokiego zaangażowania w sztukę powojenną, posiadał bogaty dorobek twórczy, który naznaczony był innowacyjnymi, abstrakcyjnymi kompozycjami. W latach sześćdziesiątych jego prace zdominowały formy fakturalne i geometryczne, co widać w cyklu „Grawitacje” oraz kinetycznych obrazach „Relatywy” (1965). Ponadto, artysta tworzył prace efemeryczne, które angażowały otoczenie oraz przedmioty, jak w przypadku „Kocioł” (Osieki 1966) oraz „Postać na leżaku” (Osieki 1967). Od końca lat sześćdziesiątych jego działalność skierowana była ku sztuce pojęciowej, co zaowocowało instalacjami i różnego rodzaju notacjami procesu artystycznego.

Akcje i sztuka konceptualna

Fedorowicz zrealizował wiele znaczących akcji artystycznych, które miały wpływ na środowisko sztuki w Polsce, w tym:

• 1969 – „Stymulphitron” – projekt totalnego urządzenia do stymulowania bodźców akustyczno-świetlnych,
• 1970 – „A-B Metr Osieki 1970 (Akcja)” – obraz metra jako pojęcia (rekwizyty w Muzeum w Koszalinie, wspólnie z Ludmiłą Popiel),
• 1970 – „Punkt” (Projekt) na Sympozjum Plastyczne Wrocław ’70,
• 1971 – realizacja „NIĆ” na Sympozjum Opolno 1971, gdzie projekt został przeciągnięty nad kopalnią odkrywkową Turów, (wspólnie z Ludmiłą Popiel),
• 1972 – „Przekształcenie” (Akcja) w Osiekach – dokumentacja prostych działań w przestrzeni.

Uczestnictwo w sympozjach i wystawach

Rok	75
1956 i 1957	Wiosenna wystawa plastyki koszalińskiej. ZPAP, CBWA Szczecin
1959	Wystawa malarstwa Słupsk – Koszalin. ZPAP, CBWA Szczecin
1960	Jesienna wystawa plastyki koszalińskiej w Łodzi
1962	KONFRONTACJE w Galerii Krzywe Koło, Warszawa
1963	I Międzynarodowe Studium Pleneru Koszalińskiego (Osieki) – organizacja i uczestnictwo
	KONFRONTACJE – Galeria Krzywe Koło, Warszawa oraz ARGUMENTY, Galeria Krzywe Koło, Warszawa
	Parada Sztuki Nowoczesnej w Elblągu
1964	Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach – II Plener – organizacja i uczestnictwo Prace uczestników I Pleneru w Osiekach. Galeria Krzywe Koło – Warszawa
1965	I Biennale i Wystawa Sztuki Nowoczesnej w Galerii „EL”, Elbląg
	Konfrontacje w Galerii „EL”, Elbląg
	Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach – III Plener – organizacja i uczestnictwo
1966	I Sympozjum Artystów i Naukowców w Puławach
	Sztuka w zmieniającym się świecie w Puławach, Lublin
	Malarstwo – J. Fedorowicz, I. Kozera, L. Popiel, J. Ziemski. Galeria BWA – Wrocław
	IV Wystawa malarstwa ziem nadodrzańskich
	„Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach” – IV Plener
1967	Festiwal sztuk plastycznych „Porównania II” w Sopocie
	11 Polskich Malarzy w Pardubice, Czechy
	Przestrzeń, ruch, światło – Wrocław
	Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach – V Plener – organizacja i uczestnictwo
1968	Współczesna Sztuka Polska w SVEAGALLERIET, Sztokholm, Szwecja
	Pomnik – kompozycja przestrzenna w Toruniu
	IV Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie
1969	I Sympozjum Plastyki Złotego Grona – Zielona Góra
	XXII Festiwal Sztuk Plastycznych w Sopocie – „Porównania III”
1970	Zjawiska akustyczne i świetlne w sztuce i otoczeniu człowieka – Warszawa
	Sympozjum Plastyczne Wrocław ’70
1970	Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach – VIII Plener
1971	V Wystawa i Sympozjum plastyki Złote Grono – Zielona Góra
	Porównania 4 w Sopocie
1972	Sztuka Pojęciowa w BWA, Lublin
	Kontrapunkt we Wrocławiu, 1972-1973
1972	„Communication Paper” (SYSTEM) – m.in. list obiegowy do Edynburga (mailart -akcja) w Galerii Demarco, Edynburg, Galeria Sztuki Kreatywnej, Wrocław
1972	Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach – X Plener, organizacja i uczestnictwo
1973	Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach – XI Plener
1976	Sympozjum ARTycypacje w Dłusku, Galeria OdNowa, Poznań
1977	Sympozjum RelARTacje w Dłusku, Galeria OdNowa, Poznań
1978	Wystawa „Plenery Osieckie” w Berlinie
1978	Sympozjum RelARTacje w Jankowicach 78
1979	Wystawa polskich artystów w Varbergs Museum, Szwecja
1979	„IN” (instalacja) w Galerii Akumulatory Poznań, Wrocław, Płock
1980	Wystawa „Spotkania 80” w Słupsku
1980	Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach, Plener XVIII
1981	II Międzynarodowe Triennale Rysunku we Wrocławiu
	Przestrzeń w przestrzeni w Wrocławiu
1981	Czas zdeterminowany we Wrocławiu
1981	Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach, Plener XIX
1983	„Zdarzenie” w Galerii PIWNA Warszawa
1983	„…I rzekł…” w Galerii PIWNA Warszawa
1983	Znak krzyża w Warszawie
1984	Język geometrii w Zachęcie, Warszawa
1986	Geometria i ład na Sympozjum w Chełmie Lubelskim
1990	W Kręgu Krzywego Koła w Muzeum Narodowym w Warszawie
1993	„OSIEKI 1963-1961” – wystawa dokumentalna w Koszalinie
1995	Sztuka na Pomorzu po roku 1945 w Szczecinie
1999	Refleksja konceptualna w sztuce polskiej w Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa
2008	Puławy 1966 w Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa
2014	Kosmos wzywa! Sztuka i nauka w długich latach sześćdziesiątych w Zachęcie, Warszawa
2018	Formy nikłe. Ludmila Popiel i Jerzy Fedorowicz w Fundacji Arton, Warszawa
2019	IN / Ludmiła Popiel i Jerzy Fedorowicz w Fundacji Arton i Galerii „EL”, Elbląg
2020	Nowa normatywność. Sympozjum Plastyczne Wrocław 70 w Muzeum Współczesnym Wrocław

Spotkania artystów, naukowców i teoretyków sztuki w Osiekach

Jego współpraca z Marianem Boguszem oraz Ludmiłą Popiel w latach sześćdziesiątych doprowadziła do zorganizowania „I Międzynarodowego studium pleneru koszalińskiego” w Osiekach. W 1964 roku odbyła się druga edycja tego wydarzenia, znana jako „II Plener Koszaliński”. W kolejnych latach organizowano tu różne spotkania artystów, które przyciągały intelektualistów epoki, takich jak Henryk Stażewski, Edward Krasiński oraz Henryk Berlewi. W 1967 roku miały miejsce pierwsze w Polsce happeningi, które przyczyniły się do rozwoju sztuki konceptualnej.

Spotkania te szybko stały się punktem odniesienia w polskiej sztuce nowoczesnej; Jerzy Ludwiński określił Fedorowicza i Popiel jako twórców „epoki plenerów”. Także Julian Przyboś, nazywając te wydarzenia „letnią stolicą sztuki polskiej”, podkreślił ich znaczenie w kontekście sztuki współczesnej.

Teksty

• Fedorowicz, J. (1978). Czas aktualny sztuki i cywilizacji pośpiechu, czyli czy istnieje więź bezkolizyjna? Niemożność definicji, w A. Matuszewski red. SytuARTacje. Jankowice 2-11 luty 1978 [Katalog]. Oficyna w.w,
• Fedorowicz, J. (1978). Kicz niekonwencjonalny. Referat wygłoszony na Festiwalu kiczu 1978,
• Fedorowicz, J. (1993). Krzywe Koło – Koszalin – Osieki 1960-1963. Katalog wystawy: Osieki 1963-1981. Wystawa Dokumenta. Muzeum Okręgowe w Koszalinie, Dział sztuki współczesnej, Koszalin.

Sztuka niczemu nie służy. Nie jest poznaniem w takim rozumieniu jak nauka. Nie jest przekazem przeżywanych uczuć ani obrazem wyimaginowanej rzeczywistości. Nieistotne są te jej cechy, na podstawie których dokonuje się wartościowania „dzieł sztuki”. Nieistotna jest forma materialna lub rodzaj zapisu. Sztuki nie należy utożsamiać z aktywnością działania. Sztuka może zaistnieć jedynie jako przebłysk wyizolowanej świadomości i do takiej się odwołuje.

Prace projektowe

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych Jerzy Fedorowicz zaangażował się również w projektowanie scenografii, współpracując z Bałtyckim Teatrem Dramatycznym w Koszalinie. W jego portfolio znajdują się także projekty wnętrz dla nadmorskich ośrodków sanatoryjnych oraz dzieła sztuki użytkowej, takie jak meble czy aranżacje urzędów stanu cywilnego w Polsce.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Jerzy Fedorowicz spędził swoje dzieciństwo oraz lata okupacji w trzech miastach: Pruszkowie, Warszawie i Sanoku. W tym ostatnim miejscu miał przywilej mieć jako wychowawcę Leona Getza, co miało znaczący wpływ na jego rozwój artystyczny. Jako młody chłopak doświadczył on nie tylko radości dzieciństwa, ale także dramatycznych wydarzeń, które miały miejsce podczas wielokrotnego wyzwalania Sanoka. Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku, jego ojciec, Władysław Fedorowicz, uzyskał tytuł pierwszego powojennego burmistrza Słupska, co zmusiło rodzinę do przeprowadzki do tego miasta.

W młodości Jerzy pasjonował się wieloma dziedzinami. Interesowało go narciarstwo oraz żeglarstwo, co zaowocowało licznymi rejsami na pełnomorskim jachcie General Zaruski. Kolejnym jego zainteresowaniem była motoryzacja – brał udział w zawodach motocyklowych Pomorza oraz zaprojektował własny samochód. W międzyczasie uczęszczał na studia na wydziałach mechaniki i architektury Politechniki Gdańskiej. Jednak jego największą pasją okazała się sztuka, co skłoniło go do wyboru studiów artystycznych, na które wpłynęła fascynacja Bauhausem i konstruktywizmem.

Wiek dojrzały

Jerzy Fedorowicz rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku, gdzie studiował w latach 1949–1951, a później kontynuował edukację w krakowskiej ASP w latach 1951–1954. Po ukończeniu nauki osiedlił się w Koszalinie, gdzie wspólnie z żoną, Ludmiłą Popiel, zaczęli aktywnie działać na rzecz organizacji życia artystycznego w regionie. Jerzy był nie tylko uczestnikiem, ale też inicjatorem rozmaitych plenerów artystycznych w Osiekach w okresie 1963–1981, prowadząc liczne projekty twórcze wspólnie z małżonką.

Oboje brali udział w wielu prestiżowych wydarzeniach związanych z polskim ruchem awangardowym. Wśród nich można wymienić I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu w 1965 roku, podczas którego stworzył instalację o imponującej wysokości 3 metrów. Zrealizował również liczne prace na Sympozjach Plastycznych, takich jak Wrocław ’70, Złote Grono w Zielonej Górze w 1971 roku oraz wiele innych, w tym Interwencje i Artycypacje w Dłusku. Po roku 1988 artysta zdecydował się na wycofanie z aktywnego życia artystycznego, jednak wyjątek stanowił projekt „Światło z głębi ziemi”, który miał na celu upamiętnienie ofiar tragicznych wydarzeń z 11 września 2001 roku w Nowym Jorku. W ciągu następnych trzech dziesięcioleci brał udział w dyskusjach na temat spuścizny artystycznej i historycznej, co miało swój wyraz w licznych publikacjach, takich jak „Krzywe Koło – Koszalin – Osieki 1960–1963” oraz wiele innych. W 2010 roku stworzył także satyryczny almanach „Życie jak komiks”, z którego wydano 15 egzemplarzy.

---

Oceń: Jerzy Fedorowicz (1928–2018)

---