Tadeusz Lewandowski (inżynier)

Inżynieria i technologie

Tadeusz Jan Lewandowski, urodzony 25 grudnia 1930 roku w Pruszkowie, pozostawił po sobie niezatarte ślady w dziedzinie inżynierii. Zmarł 17 września 1987 roku w tym samym mieście, a jego osiągnięcia wciąż mają znaczenie dla współczesnej technologii. Jako dr nauk technicznych oraz specjalista w obszarze sterowań numerycznych obrabiarek, Lewandowski przyczynił się do rozwoju polskiej myśli technicznej.

Jednym z jego najważniejszych osiągnięć było stworzenie polskich systemów CNC (komputerowego sterowania numerycznego), które zrewolucjonizowały proces skrawania metali. To dzięki jego innowacjom powstały pierwsze obrabiarki, które były sterowane numerycznie, umożliwiając precyzyjniejsze i bardziej zautomatyzowane procesy produkcyjne.

Wieloletnia praca Tadeusza Lewandowskiego w Centrum Badawczo-Konstrukcyjnym Obrabiarek (CBKO) w Pruszkowie była fundamentem jego nieocenionych wkładów. Jego osiągnięcia w zakresie technologii CNC uczyniły go jednym z liderów w tej dziedzinie, co miało istotny wpływ na rozwój przemysłu obrabiarkowego w Polsce.

Życiorys

Tadeusz Lewandowski przyszedł na świat w rodzinie inżyniera Feliksa Lewandowskiego, który żył w latach 1876-1934, oraz Marty z Pilarskich. Jego ojciec był inżynierem mechanicznym, a także głównym konstruktorem fabryk obrabiarek Stowarzyszenia Mechaników, znajdujących się w Pruszkowie oraz Porębie k. Zawiercia. Tadeusz miał również brata, dr inż. Stefana Lewandowskiego (1928–1973), który zasłynął dzięki swoim zasługom w dziedzinie literatury technicznej dotyczącej obrabiarek, pełniąc rolę autora i koordynatora prac zbiorowych.

W latach 1937–1941 Tadeusz uczęszczał do szkoły powszechnej im. Tadeusza Kościuszki w Pruszkowie. Po zakończeniu tej edukacji kontynuował naukę na tajnych kompletach w Płocku, a następnie, od 1945 roku, uczęszczał do różnych gimnazjów, w tym do gimnazjum im. Z. Małachowskiego w Płocku, gimnazjum im. T. Reytana w Warszawie oraz gimnazjum T. Zana w Pruszkowie. Po zakończeniu kształcenia, w 1949 roku zdał maturę w Liceum Ogólnokształcącym w Piastowie.

Studia w zakresie matematyki rozpoczął na Uniwersytecie Warszawskim, które z sukcesem ukończył w 1956 roku. Następnie, w latach 1968–1969, kontynuował kształcenie na wydziale inżynierii produkcji w Aston University of Birmingham na stypendium ONZ, gdzie uzyskał dyplom Master of Science. W 1970 roku podjął studia doktoranckie na Wydziale Mechanicznym Wojskowej Akademii Technicznej (WAT) w Warszawie, gdzie w 1972 roku zakończył je obroną pracy doktorskiej, zdobywając tytuł doktora nauk technicznych.

Od 1976 roku był aktywnym członkiem Brytyjskiego Towarzystwa Sterowań Numerycznych (British Numerical Control Society), co świadczy o jego zaangażowaniu w rozwój technologii. Jego kariera pełna była pasji i naukowych osiągnięć, które znacząco wpłynęły na dziedzinę, w której działał.

Działalność zawodowa

W 1952 roku rozpoczął swoją karierę zawodową w Dziale Naukowo–Badawczym Centralnego Biura Konstrukcyjnego Obrabiarek (CBKO) w Pruszkowie. Do 1959 roku koncentrował się na badaniach teoretycznych oraz eksperymentalnych w takich dziedzinach jak mechanika, hydraulika siłowa oraz serwomechanizmy.

Od 1961 roku pełnił funkcję kierownika Laboratorium Metrologii Technicznej w CBKO, a w 1963 roku objął kierownictwo Pracowni Układów Automatyzacji i Regulacji. W 1965 roku został szefem Działu Sterowań Numerycznych Ciągłych. Współpracując z mgr inż. Jerzym Mierzejewskim, opracował pierwszy polski układ sterowania numerycznego, znany jako NUMEROBLOK 21T01 dla tokarek oraz NUMEROBLOK 31F02 dla frezarek.

Pierwsze wdrożenia układów miały miejsce w takich maszynach jak tokarka TPD50N oraz frezarka FYA40, używane do produkcji matryc do kineskopów. Dodatkowo, wprowadzono frezarki dwuwrzecionowe FEA 50N i FEA63N, dedykowane do obróbki łopatek turbin. Warto dodać, że układy NUMEROBLOK produkowane były zarówno w CBKO, jak i od 1970 roku w Zakładach Elektronicznych WAREL w Warszawie. Systemy te wykorzystywały elementy ferrotranzystorowe Unilog.

Pod koniec lat 60. XX wieku, Lewandowski przewodził zespołowi, który zaprojektował system NUMS320T, drugiej generacji sterowania numerycznego, bazujący na elementach scalonych TTL. Taki system, w wersjach NUMS320T, NUMS321T oraz NUMS322T, był dedykowany dla tokarek i także produkowany w Zakładach Elektronicznych WAREL w Warszawie, osiągając liczbę około 1500 wyprodukowanych układów.

W 1980 roku nadzorował prace nad mikroprocesorowym systemem sterowania CNC typu PRUS721, który wykorzystywał pamięci programów technologicznych wprowadzanych za pomocą klawiatury lub połączenia RS232 z komputerem. Następnie, w 1983 roku, został zaprezentowany system CNC typu PRUS731 do frezarek. Oba układy, po wdrożeniu dalszych udoskonaleń, trafiły do seryjnej produkcji pod nazwą NUMS740 w 1988 roku.

Był również głównym współautorem wielu wynalazków, bowiem opracował aż trzynaście opatentowanych rozwiązań technologicznych, obejmujących: elektroniczny układ do korekcji ustawiania narzędzi, interpolator kołowo–liniowy z automatycznym skracaniem rejestrów, układ do wytwarzania impulsów taktowych dla interpolatora, cyfrowy układ programowy do korygowania położenia narzędzia, a ponadto systemy wprowadzania operacji technologicznych dla obrabiarek numerycznych oraz kontroler obrotów wrzeciona tokarki.

Warto zaznaczyć, że oprócz swojej działalności inżynierskiej, Lewandowski angażował się także w edukację, pełniąc funkcję asystenta na Wydziale Elektrycznym Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej w Warszawie w latach 1951–1953.

Nagrody i wyróżnienia

Tadeusz Lewandowski w ciągu swojej kariery otrzymał szereg cennych nagród oraz wyróżnień, które potwierdzają jego wybitne osiągnięcia w dziedzinie inżynierii i technologii.

W 1968 otrzymał Zespołową Nagrodę Państwową Pierwszego Stopnia za udział w opracowaniu technologii obróbki programowej łopatek turbinowych.

W kolejnym roku, 1973, jego praca została zauważona i uhonorowana wyróżnieniem w prestiżowym konkursie na najlepszą pracę naukowo–badawczą, organizowanym przez Ministra Przemysłu Maszynowego.

Rok 1975 był wyjątkowy, ponieważ przyznano mu Złoty Krzyż Zasługi na mocy uchwały Rady Państwa z dnia 5 listopada. Tego samego roku zdobył również złotą odznakę racjonalizatora produkcji.

Oprócz tego, jego osiągnięcia zostały docenione również w późniejszych latach. Otrzymał brązową odznakę „Za zasługi dla rozwoju przemysłu maszynowego” w 1977 oraz złotą odznakę w 1981.

Nie można również pominąć, że w 1984 roku Tadeusz Lewandowski został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a decyzję o tym podjęła Rada Państwa w uchwale z dnia 18 lipca 1984.

Życie prywatne

Tadeusz Lewandowski, inżynier, w 1964 roku zawarł związek małżeński z Danutą Rolnik. Parze urodziły się dwie córki: Katarzyna, która przyszła na świat w 1966 roku, oraz Maria, która urodziła się w 1978 roku.

Przypisy

  1. Pilatowicz Józef, Kadra inżynierska w Stowarzyszeniu Mechaników Polskich z Ameryki w okresie międzywojennym (cz II), Przegląd Pruszkowski, nr 5, s. 30–76.
  2. Pilatowicz Józef, Kadra inżynierska w wytwórni obrabiarek i narzędzi Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki w okresie międzywojennym (cz. I), Przegląd Pruszkowski nr 4, s. 41–74.
  3. Pilatowicz Józef, Wytwórnia obrabiarek Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki w Pruszkowie do 1939, Przegląd Pruszkowski, nr 2, s. 6–24.
  4. Jerzy Zacharzewski, Kronika Warszawskiej Inżynierii Budowy Obrabiarek do Metali 1988, s. 71, 100.
  5. Jerzy Zacharzewski, Kronika Warszawskiej Inżynierii Budowy Obrabiarek do Metali 1998, s. 117.
  6. Układy sterowania numerycznego obrabiarek NUMS, „Mechanik", nr 11-12/1976, s. 599–601.
  7. a b Jubileusz CBKO, „Mechanik", nr 5-6/2005, s. 24.
  8. a b Jubileusz CBKO, „Mechanik", nr 5-6/2005, s. 20–31.
  9. „Mechanik", nr 3/1988, s. 141–142.
  10. „Mechanik", nr 3/1988 s. 141.
  11. „Mechanik", nr 3/1988 s. 142.

Oceń: Tadeusz Lewandowski (inżynier)

★★★★★
Średnia ocena:4.71 Liczba ocen:8