Cmentarz przyszpitalny w Tworkach, znany również jako cmentarz tworkowski, ma swoją siedzibę w dzielnicy Tworki w Pruszkowie, który leży w aglomeracji warszawskiej, w województwie mazowieckim. Został założony w 1924 roku w bezpośrednim sąsiedztwie Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Tworkach.
Warto podkreślić, że w 1988 roku cmentarz, wraz z otaczającym go drzewostanem, został wpisany do rejestru zabytków, a od 1994 roku znajduje się również w gminnej ewidencji zabytków. Jest to świadectwo nie tylko kulturowego, ale i historycznego znaczenia tego miejsca.
Na cmentarzu spoczywa wiele znanych postaci, w tym zmarły w 1943 roku psychiatra Witold Łuniewski. Po jego śmierci, zgodnie z jego wolą, trumna została ekshumowana i przeniesiona do Warty, gdzie złożono ją w rodzinnym grobie Łuniewskich.
W centrum nekropolii stoi pomnik, który niesie ze sobą głęboką historię, z inskrypcją: „Pamięci psychicznie chorych narodowości polskiej, niemieckiej, żydowskiej, którzy w latach 1939–1944 bezimiennie spoczęli na naszym cmentarzu bądź zostali wywiezieni i zamordowani. Tworki 1992”. Jest to ważny symbolem pamięci o tragediach, jakie dotknęły te osoby podczas II wojny światowej.
Dodatkowo, w obrębie cmentarza mieści się kwatera wojenna, w której spoczywają żołnierze oraz cywile, którzy zmarli w pobliskim obozie Dulag 121 podczas powstania warszawskiego, co dodatkowo podkreśla doniosłość tego miejsca w historii Polski.
Osoby pochowane na cmentarzu
Cmentarz w Tworkach to miejsce, w którym spoczywa wielu wybitnych ludzi z różnych dziedzin. Poniżej przedstawiamy sylwetki niektórych z nich:
- Remigiusz Bierzanek (1912–1993) – znany polski specjalista w dziedzinie prawa międzynarodowego publicznego, był profesorem nauk prawnych oraz posłem na Sejm PRL II i III kadencji,
- Ewa Bizoń (1936–2011) – utalentowana lekarka, która przez wiele lat pełniła funkcję ordynatorki w szpitalu w Tworkach,
- Józef Handelsman (1883–1962) – wyróżniający się polski lekarz psychiatra,
- Feliks Kaczanowski (1904–1976) – lekarz psychiatra oraz biegły sądowy ds. psychiatrii, a także wiceprezes Polskiego Czerwonego Krzyża w latach 1945–1948,
- Bogusław Stanisławski (1930–2019) – nie tylko działacz społeczny, ale także prezes Amnesty International Polska w latach 1999–2001, który angażował się w walkę o prawa człowieka,
- Edward Gustaw Steffen (1876–1945) – polski lekarz psychiatra, który wniósł wiele do tej dziedziny,
- Edward Steffen (1901–2006) – lekarz psychiatra i autor monografii, która stanowi cenny wkład w wiedzę psychiatryczną.
Przypisy
- Rejestr i Ewidencja Zabytków (BAZA Stan na dzień 24.12.2021). mwkz.pl. [dostęp 16.07.2022 r.]
- Pomnik na cmentarzu szpitalnym w Tworkach (ul. Partyzantów 2/4). sztetl.org.pl. [dostęp 16.07.2022 r.]
- Cmentarz wojenny w Tworkach. pam.piastow.pl. [dostęp 16.07.2022 r.]
- Remigiusz Bierzanek. bs.sejm.gov.pl. [dostęp 16.07.2022 r.]
- Ewa Bizoń. memori.pl. [dostęp 16.07.2022 r.]
- 20 maja. dulag121.pl. [dostęp 16.07.2022 r.]
- 27 maja. dulag121.pl. [dostęp 16.07.2022 r.]
- Edward Steffen nie żyje. kurierpoludniowy.pl. [dostęp 16.07.2022 r.]
- Urszula Adamska, Anna Śliwicka: Szpital psychiatryczny Tworki (1891–1991). Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1989, s. 24–46. ISBN 83-200-1458-1.
- Anna Śliwicka, Danuta Kwiatkowska – Materiały do słownika ludzi zasłużonych dla Pruszkowa w „Przeglądzie Pruszkowskim”; nr 1 (1984); str. 72.
Oceń: Cmentarz w Tworkach